Glosariusz

Abnehmen

od­ję­cie

Zestaw tech­nik po­le­ga­ją­cych na zsu­nię­ciu wła­snej głowni z mie­cza prze­ciw­nika i ude­rze­nie po jej dru­giej stro­nie.

Absetzen

od­su­nię­cie

Zestaw tech­nik, które zmie­niają tra­jek­to­rię ataku prze­ciw­nika (pchnię­cia lub ude­rze­nia), jed­no­cze­śnie go tra­fia­jąc.

Ansetzen

na­sa­dze­nie

Pchnięcie. W na­ukach Liechtenauera wy­mie­niane są pchnię­cia górne (obere Ansetzen) i pchnię­cia dolne (untere Ansetzen). Każde pchnię­cie można wy­ko­nać w do­wolne otwar­cie.

Alber, Olber

głu­piec

Jedna z czte­rech po­staw dłu­giego mie­cza wy­mie­nio­nych w na­ukach Johannesa Liechtenauera; sztych mie­cza wy­mie­rzony jest w zie­mię przed szer­mie­rzem, miecz trzy­many jest w wy­cią­gnię­tych rę­kach.

Binden

zwar­cie

Moment, w któ­rym spo­ty­kają się głow­nie mie­czy.

Bloßen, Blößen, plo­sen

otwar­cia

Jedna z klu­czo­wych kon­cep­cji tak­tycz­nych za­war­tych w na­ukach Johannesa Liechtenauera, po­dział ciała ludz­kiego na cztery czę­ści wzdłuż li­nii pio­no­wej dzie­lą­cej ciało na pół oraz na wy­so­ko­ści pasa.

Bloßfechten

walka bez zbroi

Walka z prze­ciw­ni­kiem nie­opan­ce­rzo­nym lub lekko opan­ce­rzo­nym; uży­wane też na okre­śle­nie walki dłu­gim mie­czem opi­sa­nej przez Johannesa Liechtenauera.

Degen

szty­let

Jeden z pod­sta­wo­wych ro­dza­jów broni w śre­dnio­wie­czu; prze­waż­nie prze­zna­czony do pchnięć.

Fülen, Fühlen

wy­czu­cie na­ci­sku

Kluczowa kon­cep­cja dla szer­mierki mie­czem, któ­rej ce­lem jest od­po­wied­nie wy­bra­nie tech­niki w za­leż­no­ści od na­ci­sku, jaki prze­ciw­nik wy­wiera swoim mie­czem.

Harnischfechten

walka w zbroi

Walka z prze­ciw­ni­kiem cał­ko­wi­cie opan­ce­rzo­nym w zbroję pły­tową.

Hart

twardy

Określenie na prze­ciw­nika, który na­piera głow­nią na na­szą głow­nię.

Hau, Haw

ude­rze­nie

Jeden z trzech pod­sta­wo­wych ro­dza­jów ataku mie­czem.

Hengen

za­wie­sze­nia

Pozycje mie­cza, w któ­rych sztych wy­mie­rzony jest w prze­ciw­nika – górne za­wie­sze­nie u Johannesa Liechtenauera jest po­krewne po­sta­wie wołu, a dolne pługa.

Hut

garda

Jedna z pod­sta­wo­wych kon­cep­cji w walce dłu­gim mie­czem, uży­wane na­prze­mien­nie z ter­mi­nem po­stawa. Nie jest ona toż­sama z ter­mi­nem za­słona i ozna­cza po­zy­cję, w któ­rej znaj­duje się szer­mierz na po­czątku lub w trak­cie walki.

Indes, In des, Inndes

jed­no­cze­śnie

Koncepcja tak­tyczna opi­su­jąca dzia­ła­nie jed­no­cze­sne z dzia­ła­niem prze­ciw­nika albo ana­lo­gicz­nie do füh­len, wy­bór od­po­wied­niej tech­niki w mo­men­cie zde­rze­nia mie­czy.

Kampffechten

walka po­je­dyn­kowa

Termin uży­wany w od­nie­sie­niu do nie­miec­kich or­da­liów. Dwaj wal­czący odziani są w pełne zbroje i wal­czą w szran­kach przy po­mocy włóczni, tar­czy, mie­cza i szty­letu.

Kron

ko­rona

Jedna z dru­go­rzęd­nych po­staw szer­mier­czych. Jelec trzy­many jest przed twa­rzą, a sztych wy­mie­rzony jest w górę. Wymieniona w na­ukach Liechtenauera jako spo­sób obrony z po­stawy głupca prze­ciw ude­rze­niom gór­nym.

Krumphau, Krumphaw

krzywe ude­rze­nie

Drugie z se­kret­nych ude­rzeń za­miesz­czo­nych w na­ukach Johannesa Liechtenauera. Wykonywane krót­kim bądź dłu­gim ostrzem w za­leż­no­ści od prze­kazu, czę­sto wy­mie­rzone w ręce.

Kunst des Fechtens

sztuka fech­tunku

Niemiecka na­zwa na śre­dnio­wieczne sztuki walki jako ta­kie.

Lange Schneide

dłu­gie ostrze

Dla osoby sto­ją­cej w po­sta­wie pra­wego pługa jest to ostrze zwró­cone w stronę prze­ciw­nika, prze­waż­nie wy­ko­rzy­sty­wane do ude­rza­nia.

Kurtze Schneide

krót­kie ostrze

Dla osoby sto­ją­cej w po­sta­wie pra­wego pługa jest to ostrze zwró­cone w stronę osoby trzy­ma­ją­cej miecz, wy­ko­rzy­sty­wane przy nie­któ­rych ude­rze­niach, np. Zwerchau.

Langen Ort

długi sztych

Drugorzędna po­stawa szer­mier­cza. Ręce są pra­wie wy­pro­sto­wane, a sztych wy­mie­rzony w prze­ciw­nika. Naturalne za­koń­cze­nie dol­nych pchnięć.

Langes Swert, Langes Schwert

długi miecz

Forma mie­cza cha­rak­te­ry­zu­jąca się długą głow­nią (pow. 80 cm) i rę­ko­je­ścią prze­zna­czoną do chwytu obu­rącz.

Leger

po­stawa

Jedna z pod­sta­wo­wych kon­cep­cji w walce dłu­gim mie­czem, uży­wane na­prze­mien­nie z ter­mi­nem garda.

Meisterhau, Meisterhaw

mi­strzow­skie ude­rze­nie

Określenie nadane przez Joachima Meyera na se­kretne ude­rze­nia Johannesa Liechtenauera.

Merkverse

wer­sety

Nauki mi­strzów prze­ka­zy­wane były pod po­sta­cią wier­szy, żeby ła­twiej je było za­pa­mię­tać; pierw­sze znane nam wer­sety po­cho­dzą od mi­strza Johannesa Liechtenauera.

Messer

nóż, ta­sak

Powszechna w śre­dnio­wie­czu broń klas niż­szych, czę­sto jed­no­sieczna z lekko za­krzy­wioną głow­nią, po­sia­da­jąca oprawę no­żową.

Nach

po

Kluczowa kon­cep­cja tak­tyczna nie­miec­kich sztuk walki. Oznacza za­równo czas wy­ko­na­nia tech­niki, jak i za­sadę de­fen­sywną – wy­ko­rzy­sta­nie kontr­ataku po ataku prze­ciw­nika.

Nebenhut

po­stawa bli­ska

Drugorzędna po­stawa, wy­stę­puje je­dy­nie w trak­ta­cie Sigmunda Ringecka jako do­da­tek do nauk Johannesa Liechtenauera. Jej opis nie jest do końca ja­sny.

Oberhau, Oberhaw

ude­rze­nie górne

Jeden z dwóch pod­sta­wo­wych ro­dza­jów ude­rzeń sto­so­wa­nych w walce dłu­gim mie­czem.

Ochs

wół

Jedna z czte­rech po­staw dłu­giego mie­cza wy­mie­nio­nych w na­ukach Johannesa Liechtenauera; okre­śle­nie uży­wane też do ozna­cze­nia gór­nych otwarć.

Ort

sztych

Część mie­cza wy­ko­rzy­sty­wana do pchnięć.

Pflug

pług

Jedna z czte­rech po­staw dłu­giego mie­cza wy­mie­nio­nych w na­ukach Johannesa Liechtenauera.; Mecz trzy­many jest nad ko­la­nem, ze szty­chem skie­ro­wa­nym w prze­ciw­nika. Dolne za­wie­sze­nie. Określenie uży­wane też do ozna­cze­nia dol­nych otwarć.

Ringen

za­pasy

System walki wręcz za­wie­ra­jący mo­co­wa­nia, ude­rze­nia, kop­nię­cia, dźwi­gnie i ła­ma­nia.

Ringen am Swert

za­pasy na mie­czu

Określenie tech­nik prze­cho­dze­nia od zwar­cia do za­pa­sów – rzu­tów, ode­bra­nia mie­cza itp.

Roßfechten

walka konna

Nazwa nadana walce z ko­nia.

Schielhau

ude­rze­nie spoj­rze­nia

Czwarte z pię­ciu se­kret­nych ude­rzeń wy­mie­nio­nych w na­ukach Johannesa Liechteanuera. Uderzenie górne, za­da­wane krót­kim ostrzem w ra­mię albo twarz.

Scheitelhau

ude­rze­nie cie­mie­nia

Piąte se­kretne ude­rze­nie wy­mie­nione w na­ukach Johannesa Liechtenauera. Pionowe ude­rze­nie górne, wy­ko­ny­wane przez wy­rzut mie­cza do przodu, bez za­ma­chu, wy­mie­rzone w cie­mię prze­ciw­nika.

Schnitt

cię­cie

Krojący ruch mie­cza, je­den z trzech ro­dza­jów ataku.

Schranckhut, Schrankhut

po­stawa płotu

Drugorzędna po­stawa w na­ukach Liechtenauera. Miecz usta­wiony jest ze szty­chem do dołu, a rę­ko­jeść znaj­duje się przed szer­mie­rzem. Opisana w sek­cji do­ty­czą­cej ude­rze­nia krzy­wego.

Schwech

część słaba

Słaba część mie­cza, od po­łowy głowni do szty­chu, gdzie szer­mierz może przy­ło­żyć naj­mniej­szą siłę.

Swert, Schwert

miecz

Broń sieczna, prze­waż­nie tym ter­mi­nem okre­ślało się mie­cze prze­zna­czone do walki jedną ręką.

Swertnehmen, Schwertnehmen

ode­bra­nie mie­cza

Zestaw tech­nik po­zwa­la­ją­cych szer­mie­rzowi ode­brać prze­ciw­ni­kowi broń.

Sprechfenster

roz­mów­nica

Koncepcja tak­tyczna i po­stawa u Johannesa Liechtenauera. Szermierz nie­pewny dzia­łań prze­ciw­nika po­wi­nien dą­żyć do po­wią­za­nia mie­czy i stam­tąd pró­bo­wać wy­ko­nać wła­sne ak­cje.

Starck

część silna

Część mie­cza od rę­ko­je­ści do po­łowy głowni, gdzie szer­mierz może przy­ło­żyć więk­szą siłę.

Stich

sztych

Jeden z trzech ro­dza­jów ataku mie­czem albo część mie­cza do tego wy­ko­rzy­sty­wana

Unterhau, Unterhaw

ude­rze­nie dolne

Jeden z dwóch pod­sta­wo­wych ro­dza­jów ude­rzeń sto­so­wa­nych w walce dłu­gim mie­czem.

Verbogen haue

se­kretne ude­rze­nia

Takie ude­rze­nia, które jed­no­cze­śnie chro­nią szer­mie­rza i ra­nią jego przeciwnika;.Johannes Liechtenauer wy­mie­nia ich pięć: gniewne, skrzy­wione, krzy­żowe, spoj­rze­nia, cie­mie­nia.

Versetzen

prze­ła­ma­nie, od­su­nię­cie, zbi­cie, pa­ro­wa­nie

Dowolne ude­rze­nie zmie­nia­jące kie­ru­nek lub prze­chwy­tu­jące cios prze­ciw­nika. Także jedno z czte­rech se­kret­nych ude­rzeń prze­ła­mu­ją­cych po­stawy opi­sane w wer­sach Johannesa Liechtenauera. Termin ten ozna­cza rów­nież w nie­któ­rych trak­ta­tach po pro­stu „obronę”.

Vom Tag, Vom Dach

z da­chu

Jedna z czte­rech po­staw dłu­giego mie­cza wy­mie­nio­nych w na­ukach Johannesa Liechtenauera; miecz trzy­many jest na pra­wym ra­mie­niu lub nad głową.

Vor

przed

Kluczowa kon­cep­cja tak­tyczna, okre­śla­jąca za­równo czas wy­ko­na­nia ak­cji szer­mier­czej, jak i za­sadę ofen­sywną – ata­ko­wa­nie prze­ciw­nika w celu unie­moż­li­wie­nia mu za­da­nia ciosu.

Weich

miękki

Określenie prze­ciw­nika, który nie wy­wiera na­ci­sku na ostrze.

Winden

za­wi­nię­cia

Zestaw tech­nik sto­so­wa­nych po zwar­ciu po­le­ga­ją­cych na ob­ró­ce­niu mie­cza tak, aby uzy­skać kon­trolę nad głow­nią prze­ciw­nika.

Zornhau, Zornhaw

gniewne ude­rze­nie

Pierwsze z mi­strzow­skich ude­rzeń wy­mie­nio­nych w na­ukach Johannesa Liechtenauera, pro­ste uko­śne ude­rze­nie górne.

Zwerchau, Zwerchhau, Twerchaw

ude­rze­nie po­przeczne

Trzecie z se­kret­nych ude­rzeń wy­mie­nio­nych w na­ukach Johannesa Liechtenauera. Poziome ude­rze­nie wy­ko­ny­wane na prawą stronę krót­kim, a na lewą dłu­gim ostrzem; jest rów­nież prze­ła­ma­niem po­stawy Vom Tag.