Postawy w niemieckiej szkole długiego miecza z XV wieku

Vier le­ger al­leyne do von halt und flewg dy ge­meyne Ochse pflug / al­ber vom tage nicht sy dir u[e]mmer

Vier le­ger al­leyne do von halt und flewg dy ge­meyne Ochse pflug / al­ber vom tage nicht sy dir u[e]mmer

Wersy te znaj­dują się za­raz za ob­szer­nym opi­sem me­ister­haw – mi­strzow­skich ude­rzeń, co su­ge­ruje, że sam Liechtenauer nie przy­kła­dał do po­staw aż tak wiel­kiej wagi, o czym dość ja­sno wspo­mina je­den z jego uczniów, Hanko Döbringer:

Auch wisse / das man alle le­ger und hute bricht mit he­wen / mit deme / daz man eyme kun­lich czu­hewt / zo mus io / of varn ey­ner und sich schut­zen / Dorum helt licht­na­wer nicht vil von den le­gern ader hu­ten / zun­der her schaft li­ber das sich ey­ner be­sorge vor im mit dem das her den vor­slag ge­wint

Auch wisse / das man alle le­ger und hute bricht mit he­wen / mit deme / daz man eyme kun­lich czu­hewt / zo mus io / of varn ey­ner und sich schut­zen / Dorum helt licht­na­wer nicht vil von den le­gern ader hu­ten / zun­der her schaft li­ber das sich ey­ner be­sorge vor im mit dem das her den vor­slag ge­wint

O sa­mych po­sta­wach znacz­nie wię­cej mo­żemy się do­wie­dzieć od mi­strzów, któ­rzy do wer­sów mi­strza do­pi­sali wła­sne glosy: Hanko Döbringera, Petera von Danzig i Sigmunda Ringecka.

Hanko Döbringer po­prze­dza opis sa­mych po­staw krót­kim wstę­pem, pi­sząc:

Hie nent her vier le­ger ader vier hute / do vom et­zwas czu halde ist / Doch vor al­len sa­chen / zo sal ey­ner man io nicht czu lange do­rynne le­gen Wenn licht­na­wer hat eyn so[e]lch sprich / wort / wer do leit der ist tot / Wer sich ru[e]ret der lebt noch / Und das get of dy le­ger das sich eyn man sal li­ber ru­ren mit ge­fech­ten den das her / der hu­ten wart / mit dem her vor=slossen mo[e]chte dy schan­cze /

Hie nent her vier le­ger ader vier hute / do vom et­zwas czu halde ist / Doch vor al­len sa­chen / zo sal ey­ner man io nicht czu lange do­rynne le­gen Wenn licht­na­wer hat eyn so[e]lch sprich / wort / wer do leit der ist tot / Wer sich ru[e]ret der lebt noch / Und das get of dy le­ger das sich eyn man sal li­ber ru­ren mit ge­fech­ten den das her / der hu­ten wart / mit dem her vor=slossen mo[e]chte dy schan­cze /

Döbringer dość wy­raź­nie za­zna­cza ko­niecz­ność cią­głego ru­chu. Pomimo iż nie jest to ni­gdzie wspo­mniane expli­cite, dość oczy­wi­ste wy­daje się stwier­dze­nie, że każda z po­staw w tra­dy­cji Liechtenauera jest po­cząt­kiem pew­nej ak­cji szer­mier­czej i koń­cem in­nej. Przejście po­mię­dzy nimi może sta­no­wić pchnię­cie, ude­rze­nie lub cię­cie.

Postawy są też kon­kret­nymi sy­tu­acjami tak­tycz­nymi i jako ta­kie dość ści­śle łą­czą się z kon­cep­cją otwarć (vier Bloßen), omó­wioną w in­nym miej­scu. Wszystkie po­stawy nie­miec­kie, w prze­ci­wień­stwie do nie­któ­rych wło­skich, są pro­wo­ka­cyjne i czę­ściowo otwarte (umoż­li­wiają prze­ciw­ni­kowi tra­fie­nie w któ­reś z otwarć). W ten spo­sób na­kła­nia się prze­ciw­nika do wy­ko­na­nia ataku wy­mie­rzo­nego w kon­krent otwar­cie, na który szer­mierz od­po­wie bły­ska­wicz­nym kontr­ata­kiem. Podejście ta­kie można od­na­leźć na przy­kład w opi­sie Krumphaw u Petera von Danzig:

So ste mit dem linc­ken fu­esß vor / und halt dein swert mit dem ort ne­ben de­iner rech­ten se­it­ten auff der er­den daß die lang schneid oben sey / und gib dich plöß mit der linc­ken se­it­ten

So ste mit dem linc­ken fu­esß vor / und halt dein swert mit dem ort ne­ben de­iner rech­ten se­it­ten auff der er­den daß die lang schneid oben sey / und gib dich plöß mit der linc­ken se­it­ten

Postawy główne

Cztery główne po­stawy to te wy­mie­nione w wer­sach Liechtenauera: wół (ochs), pług (pflug), głu­piec (al­ber) oraz z da­chu (vom Tag). Poniżej znaj­duje się ich opis umiesz­czony w trak­ta­tach wraz z ich współ­cze­sną in­ter­pre­ta­cją. Porządek przy­jęto za wer­sami mi­strza.

Wół (Ochs)

Postawa wołu wy­mie­niona jest jako pierw­sza (z wy­jąt­kiem rę­ko­pisu Hanko Döbringera) i fak­tycz­nie, w szkole Liechtenauera zaj­muje dość istotną po­zy­cję. Wspomniany Döbringer po­święca jej nie­wiele miej­sca:

…ochse ist das obe­rhen­gen von der ach­sel

…ochse ist das obe­rhen­gen von der ach­sel

Szerzej pi­sze o nim von Danzig:

Stee mit dem linc­ken fu­esß vor und halt dein swert ne­ben de­iner rech­ten se­it­ten mit dem ge­hülcz vor dem haubt daß dein daw­men un­der dem swert sey / und heng ym den ort ge­gen dem ge­sicht Merck / zů der linc­ken se­it­ten schick dich also in den ochsen / Stee mit dem rech­ten fu­esß vor / und halt dein swert ne­ben de­iner linc­ken se­it­ten mit dem ge­hulcz vor dem haubt daß dein daw­men un­den sey / und heng ym den ort ge­gen dem ge­sicht

Stee mit dem linc­ken fu­esß vor und halt dein swert ne­ben de­iner rech­ten se­it­ten mit dem ge­hülcz vor dem haubt daß dein daw­men un­der dem swert sey / und heng ym den ort ge­gen dem ge­sicht Merck / zů der linc­ken se­it­ten schick dich also in den ochsen / Stee mit dem rech­ten fu­esß vor / und halt dein swert ne­ben de­iner linc­ken se­it­ten mit dem ge­hulcz vor dem haubt daß dein daw­men un­den sey / und heng ym den ort ge­gen dem ge­sicht

Instrukcja wy­ko­na­nia jest dość ja­sna i po­krywa się z tym, co nieco kró­cej opi­suje Sigmund Ringeck:

stand mit dem linc­ken fůß vor, vnd halt din schwert ne­ben di­ner rech­ten syt­ten vir din haupt, vnd laß im den ort ge­gen dem ge­sicht han­gen

stań z lewą stopą z przodu i trzy­maj swój miecz bli­sko po le­wej stro­nie przed głową i po­zwól aby sztych zwi­sał w stronę jego twa­rzy

Pomimo iż nie jest to ja­sno wspo­mniane w tek­ście, z prak­tycz­nej ana­lizy wy­nika, że nóg nie na­leży sta­wiać jedna za drugą, a ra­czej pod pew­nym ką­tem (patrz praca nóg). Dzięki temu atak i kontr­atak jest znacz­nie szyb­szy, a lewe (prawe dla le­wego wołu) otwar­cia le­piej bro­nione.

W oczy­wi­sty spo­sób po­stawa ta chroni prawe (lewe) górne otwar­cie, lewe górne otwar­cie można osło­nić przez szyb­kie po­ło­że­nie mie­cza na le­wym ra­mie­niu, co umoż­li­wia bły­ska­wiczny kontr­atak przy po­mocy Zornhaw. Lewe dolne otwar­cie naj­ła­twiej osło­nić przez cof­nię­cie nogi i przej­ście do le­wego pługa, a prawe przez prawy pług.

Najbardziej oczy­wi­stym ata­kiem jest pchnię­cie, choć lewy wół jest do tego celu znacz­nie lep­szy, niż prawy. Pchnięcie z le­wego wołu okre­ślone jest przez ano­ni­mo­wego au­tora Codex Wallerstein jako naj­dłuż­szy za­sięg mie­cza. Drugim waż­nym ata­kiem jest Zornhaw. Dodatkowe moż­liwe ude­rze­nia z pra­wego wołu to: Unterhaw z pra­wej strony, Zwerchaw z pra­wej, Oberhaw, Krumphaw.

Wół jest do­sko­nałą po­zy­cją umoż­li­wia­jącą wej­ście na bli­ski za­sięg do Ringen am Schwert albo Schwertnemen. Ma jed­nak swoje wady. Niezbyt trudne jest uzy­ska­nie kon­troli nad ostrzem prze­ciw­nika i od­su­nię­cie go. Dolne otwar­cia nie są zbyt do­brze chro­nione.

W szkole wło­skiej od­po­wied­ni­kiem wołu jest po­stawa okna (po­sta de fe­ne­stra), choć ist­nieją mię­dzy nimi pewne róż­nice.

Pług (Pflug)

Postawa pługa, wy­mie­niona jako druga, nie jest tak ja­sna w in­ter­pre­ta­cji jak wół ze względu na dość istotne roz­bież­no­ści w tek­stach źró­dło­wych. Hanko Döbringer – pierw­szy, który pi­sał na te­mat po­staw – naj­praw­do­po­dob­niej po­stawę pługa z głup­cem i opi­sał je w na­stę­pu­jący spo­sób:

Dy er­ste hute / pflug is dy / wen ey­ner den ort vor sich of dy erde leczt ader czu der se­iten / noch dem abe­set­zen / das heys­sen an­ders / dy schranc­khute / ader dy pforte /

Dy er­ste hute / pflug is dy / wen ey­ner den ort vor sich of dy erde leczt ader czu der se­iten / noch dem abe­set­zen / das heys­sen an­ders / dy schranc­khute / ader dy pforte /

Alber io bricht / was man hewt ader sticht / mit hen­gen stre­iche / no­chre­izen setze gle­iche / Dy dritte hute al­ber / ist das un­den­hen­gen / mit der man alle hewe und sti­che / bricht / wer dy recht fu[e]ret

Alber io bricht / was man hewt ader sticht / mit hen­gen stre­iche / no­chre­izen setze gle­iche / Dy dritte hute al­ber / ist das un­den­hen­gen / mit der man alle hewe und sti­che / bricht / wer dy recht fu[e]ret

Cytat ten jest in­te­re­su­jący z kilku po­wo­dów: po pierw­sze ze względu na wspo­mnianą roz­bież­ność z po­zo­sta­łymi tek­stami tej tra­dy­cji; po dru­gie wy­mie­nia dwie do­dat­kowe po­stawy: schranc­khut i pforte, które omó­wiono w dal­szej czę­ści tego tek­stu; po trze­cie su­ge­ruje jak nie­wielką wagę przy­kła­dano do po­staw. Dla kon­tra­stu przyj­rzyjmy się cy­ta­tom z trak­ta­tów Petera von Danzig i Sigmunta Ringecka:

Stee mit dem linc­ken fu­esß vor / und halt dein swert mit ge­kraucz­ten hen­den mit dem knopff un­der sich ne­ben de­iner rech­ten se­it­ten / zů der huff daß die kurcz schneid oben sey / und der ort im stee ge­gen dem ge­sicht Merck / zů der linc­ken se­it­ten schick dich also In den phlueg stee mit dem rech­ten fu­esß vor / und halt dein swert ne­ben de­iner linc­ken se­it­ten mit dem knopff un­der­sich zů der huff daß die lang schneid oben sey / und Im der ort ste ge­gen dem ge­sicht

…stand mit dem linc­ken fuß vor, vnd halt din schwert ge­crutz­ten hen­den ne­ben di­ner rech­ten syt­ten ober di­nem knye also, das im der ort ge­gen dem ge­sicht ste

Stee mit dem linc­ken fu­esß vor / und halt dein swert mit ge­kraucz­ten hen­den mit dem knopff un­der sich ne­ben de­iner rech­ten se­it­ten / zů der huff daß die kurcz schneid oben sey / und der ort im stee ge­gen dem ge­sicht Merck / zů der linc­ken se­it­ten schick dich also In den phlueg stee mit dem rech­ten fu­esß vor / und halt dein swert ne­ben de­iner linc­ken se­it­ten mit dem knopff un­der­sich zů der huff daß die lang schneid oben sey / und Im der ort ste ge­gen dem ge­sicht

…stand mit dem linc­ken fuß vor, vnd halt din schwert ge­crutz­ten hen­den ne­ben di­ner rech­ten syt­ten ober di­nem knye also, das im der ort ge­gen dem ge­sicht ste

Co zna­mienne – Sigmund Ringeck opi­suje tylko pług z pra­wej strony, a jego wer­sję ze strony dru­giej upo­wszech­niło się wy­ko­ny­wać sy­me­trycz­nie, zgod­nie z nie­miecką mak­symą „daß geht zu pay­den se­iten” (to działa z obu stron). W ta­kim wy­padku wy­ko­na­nie pługa z le­wej strony jest różne od tego, które opi­suje Peter von Danzig (z dłu­gim ostrzem skie­ro­wa­nym ku gó­rze). Ilustracje z róż­nych trak­ta­tów po­ka­zują za­róno wer­sję z dłu­gim, jak i krót­kim ostrzem do góry w le­wym pługu.

Podobnie jak w wy­padku wołu, nie na­leży stać cał­ko­wi­cie bo­kiem do prze­ciw­nika, żeby nie prze­szka­dzać w od­po­wied­niej pracy nóg i zbyt­nio nie od­sła­niać le­wej (pra­wej) strony. Zgodnie z za­le­ce­niami, miecz na­leży trzy­mać po pra­wej (le­wej) stro­nie, uka­zu­jąc prze­ciw­ni­kowi otwar­cie z dru­giej strony, które jed­nak bez więk­szego pro­blemu można osło­nić prze­cho­dząc do pługa po dru­giej stro­nie lub do któ­re­goś z wo­łów.

Oprócz oczy­wi­stego pchnię­cia, pług ofe­ruje bar­dzo szyb­kie Zwerchaw lub, w wy­padku le­wego pługa we­dług von Danziga, Unterhaw. W celu wy­ko­na­nia in­nych ata­ków na­leży przejść do in­nej po­zy­cji. Pług do­brze chroni dolne i górne otwar­cia po tej stro­nie, po któ­rej znaj­duje się broń. Dość wraż­liwe na­to­miast jest otwar­cie górne po dru­giej stro­nie.

Do in­nych wad pługa na­leży dość ła­twa moż­li­wość obej­ścia tej po­stawy oraz nie­bez­pie­czeń­stwo prze­chwy­ce­nia ostrza przez prze­ciw­nika. Ze wszyst­kich czte­rech po­staw ta kon­kretna jest naj­bar­dziej po­datna na skró­ce­nie dy­stansu i przej­ście do tech­nik Ringen am Schwert oraz Schwertnemen.

We wło­skiej szkole od­po­wied­ni­kiem tej po­zy­cji jest tzw. in­cros­sada, wy­ni­ka­jąca ze skrzy­żo­wa­nia mie­czy, która nie jest po­stawą pod­sta­wową. Posta breve ofe­ruje od­mienną sy­tu­ację tak­tyczną, jest bar­dziej za­mknięta i nie­prze­nik­niona.

Głupiec (Alber)

Cytowany już Hanko Döbringer naj­praw­do­po­dob­niej po­my­lił u sie­bie tę po­stawę z płu­giem. Przyjrzyjmy się opi­su­ją­cym ją cy­ta­tom z trak­ta­tów Petera von Danzig i Sigmunda Ringecka:

Stee mit dem rech­ten füesß vor / und halt dein swert mit ge­rack­ten ar­men für dir mit dem ort auff der erd daß die kurcz schneid oben ge­wäntt sey

Stand mit de­inen rech­ten fůß vor vnd halt din schwert mit vßge­rech­ten ar­men von dir mit den ort vff die er­den

Stee mit dem rech­ten füesß vor / und halt dein swert mit ge­rack­ten ar­men für dir mit dem ort auff der erd daß die kurcz schneid oben ge­wäntt sey

Stand mit de­inen rech­ten fůß vor vnd halt din schwert mit vßge­rech­ten ar­men von dir mit den ort vff die er­den

W obu wy­pad­kach in­struk­cje są ja­sne i nie zo­sta­wiają więk­szych wąt­pli­wo­ści. Interesujący jest fakt, że von Danzig nie opi­sał głupca po dru­giej stro­nie. Sugerując się ana­lo­gią ze szkoły wło­skiej, można by po­wie­dzieć, że głu­piec z pra­wej strony nie ist­nieje. Tezę tę po­twier­dzałby rów­nież fakt, że wszyst­kie po­zo­stałe po­stawy w nie­miec­kiej szkole walki dłu­gim mie­czem przed­sta­wione są po pra­wej stro­nie. Oczywiście, moż­liwe jest też, że von Danzig za­ło­żył, iż nie musi już po raz trzeci po­wta­rzać tego, że można po­stawę tę wy­ko­nać po dru­giej stro­nie. Z ko­lei prze­ciw temu świad­czą ilu­stra­cje w ma­nu­skryp­cie Paulusa Kala, a także XVI-wieczne ilu­stra­cje w kom­pen­diach Paulusa Hectora Maira i Jörga Wilhalma.

Inną na­zwą tej po­stawy jest że­la­zna brama (ey­senp­forte) albo brama (pforte).

Postawa głupca jest na­tu­ral­nym za­koń­cze­niem pio­no­wego Oberhaw. Oferuje oczy­wi­ste pchnię­cie oraz ude­rze­nie Unterhaw fał­szy­wym ostrzem. Inne ataki wy­ma­gają przej­ścia do in­nych po­staw. Podstawowa za­leta tej po­stawy to do­sko­nała ochrona przed prze­chwy­ce­niem mie­cza i unie­moż­li­wie­nie prze­ciw­ni­kowi przej­ścia do Ringen am Schwert. Jest to naj­bar­dziej de­fen­sywna z po­staw, acz­kol­wiek cżę­sto nie­do­ce­niana.

Jej sła­bym punk­tem są wraż­liwe górne otwar­cia, któ­rych obrona prze­waż­nie spro­wa­dza się do przej­ścia do po­stawy ko­rony (Kron), opi­sa­nej w dal­szej czę­ści tek­stu.

Odpowiednikiem tej po­stawy w szkole wło­skiej jest porta di ferro mez­zana, która rów­nież wy­stę­puje w wer­sji tylko z prawą nogą z przodu.

Z dachu (vom Tag)

Czwarta i ostat­nia z po­staw wy­mie­niana przez uczniów Johannesa Liechtenauera by­naj­mniej nie jest naj­mniej ważna. Z niej roz­po­czyna się więk­szość ak­cji szer­mier­czych tej szkoły. Opis Hanko Döbringera jest nieco za­gma­twany:

Dy vierde hute / vom tage / ist der lange ort / wer den wol fu­ret mit ge­strag­ten ar­men / den mag nicht man mit he­wen noch mit sti­chen wol tref­fen / Is mag auch wol tref­fen / das henge ober dem hawpte

Dy vierde hute / vom tage / ist der lange ort / wer den wol fu­ret mit ge­strag­ten ar­men / den mag nicht man mit he­wen noch mit sti­chen wol tref­fen / Is mag auch wol tref­fen / das henge ober dem hawpte

Znacznie le­piej po­słu­żyć się tu­taj cy­ta­tami z von Danziga i Ringecka:

Stee mit dem linc­ken füeß vor / und halt dein swert an de­iner rech­ten ach­sel oder mit auff ge­rack­ten ar­men hoch über dein haubt / und stee also in der hůt

stand mit linc­kem fůß vor, vnd halt din schwert an di­ner rech­ten ach­seln. Oder halt es mit vßge­rech­ten ar­men vber din haup

Stań z lewą nogą z przodu i trzy­maj miecz na pra­wym ra­mie­niu albo z wy­pro­sto­wa­nymi rę­kami wy­soko po­nad głową, i stój tak w gar­dzie.

Stań z lewą nogą z przodu i trzy­maj miecz na pra­wym ra­mie­niu. Albo trzy­maj go z wy­pro­sto­wa­nymi rę­kami po­nad głową.

Obaj mi­strzo­wie są zgodni co do tego, że miecz na­leży trzy­mać na ra­mie­niu lub nad głową. Ponownie może in­try­go­wać brak le­wej wer­sji tej po­stawy u Petera von Danzig, co za­pewne spo­wo­do­wane jest nie­chę­cią Liechtenauera do za­da­wa­nia pierw­szego ciosu z le­wej strony (przez szer­mie­rza pra­wo­ręcz­nego). Vom Tag z le­wej strony po­ja­wia się expli­cite do­piero w źró­dłach XVI-wiecznych.

Vom Tag jest naj­bar­dziej ofen­sywną z po­staw. Można z niej wy­ko­nać wszyst­kie Meisterhaw i więk­szość ak­cji szer­mier­czych bez po­trzeby prze­cho­dze­nia do in­nej po­stawy i sy­gna­li­zo­wa­nia swo­ich za­mia­rów. Jest po­stawą groźną i agre­sywną. Bardzo ważne jest w niej ope­ro­wa­nie dy­stan­sem, aby prze­ciw­nik nie był w sta­nie po­dejść zbyt bli­sko, gdyż w ta­kim wy­padku staje się ona bez­u­ży­teczna i zbyt otwarta.

W szkole wło­skiej od­po­wied­ni­kiem vom Tag może być po­sta di donna, gdzie miecz row­nież trzyma się na ra­mie­niu. Posta fron­tale ofe­ruje zu­peł­nie inną sy­tu­ację tak­tyczną.

Postawy inne

Długi sztych (Langen Ort)

Powyższe cztery po­stawy sta­no­wią jedną z pod­sta­wo­wych kon­cep­cji szuki walki Liechtenauera. Jednakże wbrew temu, co pi­sał sam mistrz, inne rów­nież po­ja­wiają się w glo­sach jego uczniów. Część z nich opi­sana jest do­kład­nie, inne są tylko wspo­mniane i aby je od­two­rzyć na­leży eks­tra­po­lo­wać z trak­ta­tów póź­niej­szych – XVI-wiecznych.

Zgodnie z na­zwą, po­stawa ta jest za­koń­cze­niem szty­chu albo od dołu, albo od góry. Opis jej wy­ko­na­nia wy­stę­puje tylko u Sigmunda Ringecka:

W in­nych trak­ta­tach XV-wiecznych wzmianki o tej po­sta­wie po­ja­wiają się spo­ra­dycz­nie.

Postawa ta jest uży­teczna do trzy­ma­nia prze­ciw­nika na dy­stans, w niej też koń­czy się część ata­ków, szcze­gól­nie pchnięć. Ponieważ jest ona bar­dzo „wy­cią­gnięta”, każdy atak oprócz pchnię­cia wy­maga przej­ścia do in­nej po­stawy.

W szkole wło­skiej od­po­wied­ni­kiem tej po­stawy jest po­sta longa.

Postawy bliskie (Nebenhuten)

Postawy te wy­mie­nione są je­dy­nie u Ringecka, ale na­wet u niego nie są opi­sane do­kład­nie:

Pisze on też, że Nebenhuten z le­wej strony są sku­tecz­niej­sze niż z pra­wej. Z kon­tek­stu i opi­sa­nych tech­nik można wy­wnio­sko­wać, że jest to po­stawa bę­dąca za­koń­cze­niem Zornhaw – gdzie miecz znaj­duje się bli­sko ciała, sztych jest skie­ro­wany nieco w bok, do ziemi. Jest to pewna wa­ria­cja głupca, acz­kol­wiek po­dobna ra­czej do wło­skiej po­stawy denti di cin­ghiale. W li­te­ra­tu­rze XVI-wiecznej, a także u Talhoffera, spo­tyka się okre­sle­nie Wechsel albo Wechselhaw (prze­miana albo ude­rze­nie z prze­miany).

Nebenhut opi­sana jest jed­nak w da­lece póź­niej­szym (po­cho­dzą­cym z roku 1570) trak­ta­cie Joachima Meyera:

Z cy­tatu tego nie wy­nika, czy miecz skie­ro­wany jest do tyłu, czy też do przodu i in­ter­pre­ta­cja tej po­stawy nie jest do końca ja­sna. Może to być za­równo Wechsel, jak i wy­mie­niona na końcu ar­ty­kułu nie na­zwana po­stawa po­dobna do wło­skiej po­sta di coda lunga (po­stawa dłu­giego ogona).

Postawa ta w za­sto­so­wa­niu tak­tycz­nym po­dobna jest do po­stawy głupca. Prawa Nebenhut po­zwala wy­ko­nać dość silne ude­rze­nie fał­szy­wym ostrzem lub pchnię­cie, lewa, jak pi­sze Ringeck, ma dość ogra­ni­czone za­sto­so­wa­nie.

Korona (Kron)

Postawa ta jest wy­mie­niona w glo­sach do­ty­czą­cych Schaitelhaw, jako moż­liwa obrona przed tym ude­rze­niem. Peter von Danzig pi­sze o niej tak:

Nieco od­mien­nie po­stawa ta wy­gląda w źró­dłach z XVI wieku, po­cząw­szy od Jörga Wilhalma, przez Paulusa Hectora Maira aż do Joachima Meyera. U nich Kron jest po­stawą pół­mie­cza.

Taktyczne za­sto­so­wa­nie tej po­stawy to przede wszyst­kim koń­cowa faza obrony z głupca przed ata­kami gór­nymi. Ewentualnie może też ona chro­nić przed Zwerchaw. Nie po­siada ofen­syw­nego po­ten­cjału vom Tag, jed­nakże można z niej wy­ko­nać Oberhaw, za­równo z le­wej, jak i z pra­wej strony, na bli­skim dy­stan­sie moż­liwe są też cię­cia.

Nie jest to jed­nak po­stawa, z któ­rej na­leży roz­po­czy­nać walkę, ani też zbyt­nio ufać jej obron­nym wła­ści­wo­ściom. Liechtenauer pi­sze bo­wiem, w jaki spo­sób można tę po­stawę prze­ła­mać.

Postawa płotu (Schranckhut)

Postawa ta wy­mie­niona jest w glo­sach do­ty­czą­cych Krumphaw, jako po­stawa, z któ­rej mię­dzy in­nymi można wy­ko­nać to ude­rze­nie. Tekst Petera von Danzig:

Tekst Sigmunda Ringecka:

Możliwości ataku z tej po­stawy nie są zbyt duże. Obejmują one wspo­mniane Krumphaw lub ewen­tu­al­nie dość słabe Oberhaw lub cię­cie wy­pro­wa­dzone od dołu. Generalnie jest ona dość sta­tyczna i zdaje się nieco od­bie­gać od fi­lo­zo­fii trzy­ma­nia mie­cza bli­sko ciała.

Żelazna brama (Eysen pforte)

Najprawdopodobniej jest to inna na­zwa głupca (Alber). Interesujące jest, że Döbringer opi­suje ją jako po­stawę naj­lep­szą do walki z wie­loma prze­ciw­ni­kami, w czę­ści po­świę­co­nej in­nym mi­strzom fech­tunku. W trak­ta­cie Joachima Meyera można się spo­tkać z opi­nią, iż jest to inny wa­riant Schranckhut.

Inne

Z in­nych po­staw na­po­tka­nych w nie­miec­kich trak­ta­tach z XV wieku wy­pada wspo­mnieć o po­sta­wie ana­lo­gicz­nej do wło­skiej po­sta di choda longa (po­stawy dłu­giego ogona). Można ją od­na­leźć w ano­ni­mo­wym „Codex Wallerstein”, jak i w wy­da­niu Hansa Talhoffera z roku 1467. Interesujące jest, że nie spo­tyka się tej po­stawy w źró­dłach XVI-wiecznych. Możliwe, że jest to lewa wa­ria­cja Nebenhut opi­sana w trak­ta­cie Joachima Meyera.

Postawa ta, jak­kol­wiek w pew­nym stop­niu sprzeczna z nie­miecką szkołą trzy­ma­nia mie­cza bli­sko ciała i szty­chu skie­ro­wa­nego w prze­ciw­nika, wy­daje się być dość istotną tak­tycz­nie. Jest ona ni­czym in­nym, jak tylko po­stawą głupca wi­dzianą z tyłu. Umożliwia wy­ko­na­nie pra­wie wszyst­kich ude­rzeń pod­sta­wo­wych (poza Unterhaw z le­wej strony) oraz Meirsterhaw oprocz Zwerchaw. W swoim po­ten­cjale ofen­syw­nym po­dobna jest do po­stawy z da­chu. Obrona prze­waż­nie od­bywa się po­przez od­po­wied­nie zej­ście – na bok lub do tyłu i wy­ko­na­nie cię­cia.

Podobnie jak w wy­padku vom Tag, nie na­leży do­pusz­czać prze­ciw­nika zbyt bli­sko, szcze­gól­nie je­śli jego miecz wy­mie­rzony jest w na­szą stronę. Głównym za­gro­że­niem dla tej po­stawy są szty­chy i ataki na górne otwar­cia. Istotne jest też, żeby nie „cho­wać” mie­cza za sie­bie, ale trzy­mać go pod ką­tem 45 stopni do ziemi i lekko z pra­wej strony. Pomaga to wy­ko­nać szyb­kie i po­prawne cię­cie.

Ćwiczenia

Wykonując po­niż­sze ćwi­cze­nia za­wsze mu­simy mieć świa­do­mość tego, czy sto­imy sta­bil­nie i czy na­sza po­stawa jest po­prawna. Należy je wy­ko­ny­wać po­woli, ale płyn­nie i zde­cy­do­wa­nie. Zanim za­czniemy ćwi­czyć po­stawy, na­leży opa­no­wać do­brze pracę nóg. Na po­czątku na­leży ćwi­czyć we wła­snym tem­pie, po­tem można spró­bo­wać tempo so­bie nadać, np. po­przez włą­cze­nie ja­kiejś mu­zyki. Kolejnym eta­pem jest „ła­ma­nie” nada­nego nam rytmu i nada­wa­nie wła­snego. Pamiętajcie jed­nak, że szyb­kość ani siła na tym eta­pie nie są jesz­cze istotne. Liczy się do­kład­ność.

Od postawy do postawy

Podstawowym ćwi­cze­niem jest prze­cho­dze­nie od po­stawy do po­stawy. Powinno się ono od­by­wać z kro­kiem, płyn­nie i zde­cy­do­wa­nie. Istnieje kilka eta­pów tego ćwi­cze­nia:

1. Spokojne prze­cho­dze­nie od jed­nej po­stawy do dru­giej w li­nii
2. Przechodzenie od po­stawy do po­stawy z do­łą­cze­niem pracy nóg i od czasu do czasu zmianą kie­runku o 180 stopni.
3. Przechodzenie od po­stawy do po­stawy z do­wolną pracą nóg i zmianą kie­runku.

Lustro

Ćwiczymy z part­ne­rem prze­cho­dze­nie od po­stawy do po­stawy tak, aby zna­leźć się w ko­rzyst­niej­szej sy­tu­acji tak­tycz­nej. Pomaga zna­leźć od­po­wiedni dy­stans dla każ­dej po­stawy. Można po­tem ćwi­czyć z wie­loma part­ne­rami, co po­maga w na­uce orien­ta­cji.

Płynięcie

Wykonujemy przej­ścia jak w „od po­stawy do po­stawy”, ale każde przej­ście jest któ­rąś z trzech ak­cji – pchnię­ciem, ude­rze­niem, albo cię­ciem. Potem można to ćwi­cze­nie po­łą­czyć z „lu­strem” i ćwi­czyć z part­ne­rem lub z kil­koma part­ne­rami.

Uwagi końcowe

Postawy są klu­czowe do zro­zu­mie­nia spo­sobu, w jaki działa szer­mierka dłu­gim mie­czem (i nie tylko). Nie ma jed­nej „do­sko­na­łej” po­stawy. Ponieważ każda z nich jest koń­cem jed­nej ak­cji szer­mier­czej, a po­cząt­kiem dru­giej, na­leży wy­strze­gać się ru­chów, które nie pro­wa­dzą do żad­nej z wy­mie­nio­nych po­staw albo ak­cji.

Należy też pa­mię­tać, że po­mimo swo­jej na­zwy, gardy nie są za­sło­nami w po­wszech­nie tego słowa przy­ję­tym zna­cze­niu. Nie są „blo­kami”, ani „za­sta­wami”, jak je opi­sał w swo­jej książce Wojciech Zabłocki. Owszem, osła­niają i za­my­kają nie­które otwar­cia, mogą słu­żyć jako obrona przed cię­ciami, czy pchnię­ciami, ale za­wsze klu­czem jest ruch. Szermierka bro­nią dawną to przede wszyst­kim ruch i do­bra praca nóg.