© 2003 Monika Maziarz
Legenda
- tekst czerwony – tytuły podrozdziałów
- [tekst niebieski w nawiasie kwadratowym] – komentarz
- tekst niebieski pogrubiony – numery stron
tekst przekreślony– tekst skreślony w manuskrypcie
Transkrypcja trakatu
119r
Item Hie hebt sich an daß Ringenn zů füß ~
Item In allen Ringenn sollen syn dry ding Daß erst künst Daß ander schnellikeytt Daß tritt ist recht an legüng der sterck Darümb soltu mercken daß best ist schnellikeyt die nit zu bruchen lest kumen Dar noch soltu merckenn daß man allen krancken sol vorr ringenn vnd allen starcken nach ringenn vnd in allem vor ringen wartt der schnellikeytt In allen mit ringenn wart der wag Vnd In allem noch ringnn wart der kny büeg
Itm wan du mit eynem Ringenn willtt uß den armenn So gedenck allwegenn daß du In vassest mit der lincken hantt In der mauß syneß rechtenn armß vnd mit diner rechte hantt vßwendig sineß lincken arm vnd mit der linckenn hantt die du in der mauß hast druck frisch zů rück vnd mit diner rechte hantt begriff im sin lincke hantt vorn vnd zuck vast zu dir vnd wan du eynenn also gefast hast So tribe die ringenn die hernoch geschribenn sten welche dir gefallenn ~
119v
Das erst Ringenn
Itm wan du yn also gefast hast So far mit diner linckenn hantt vff sinem rechte arm vnd begriff im vnder sinem rechte elnbogenn vnd zuck den zu dir vnd mit der rechte hantt so du sin lincke hantt ynn hast stoß den arm von dir so veruckstu ym den arm
Ein anderß
Itm vß dem vassenn heb ym vff den linckenn arm mit diner rechte hantt vnd ge im dmitt dem haupt durch denn arm vnd zück In dar vber dinß halß vnd mit der lincke hantt begriff Im sein linckeß pein inder kneübbüg vnd wurff in also vber denn ruck ~
Itm vß dem vassenn heb in vff den linckenn arm mit diner rechte hantt vmb griff ym mit der lincke vnder In sein elboge vnd zůck do mit zu dir vnd mit der rechtenn stoß obenn von dir vnd spring mit dinem linckenn fuß hintter sinen rechtenn fuß vnd wurff in vß dem fuß vber dein linkeß peynn ~
Itm vß dem vassenn halt yn vest mit diner rechtenn hantt sine lincke vnd griff mitt diner lincke hant diner rechtenn zuhilff vnd
120r
halt vest mit beydenn hendenn vnd wende dich durch seynn arm vß diner rechte sittenn So gewinstu ym den ruckenn an ~
Ein bruch
Itm Wo er dir durch geth dem ge mit durch vnd val in ein ringen In welcheß du willtt
Itm Halt in vest mit bedenn hendenn sin lincke hatt vnd wend dich durch sin arm uff din lincke site
Also prich daß
Itm halt im sin lincke hantt vest mit beden hende Vnd wendt dich durch sin arm vff din lincke site vnd zuck Im den linckenn arm vber din rechte achsell vnd ruck vndersich ~
Itm wen dich einer gefassett hat by dem arm vnd du in wider helt er dan dich loß so schlag im sin lincken arm uß mit diner rechte hantt von oben nider vnd begriff ym do mitt sin linckß peyn in der kneübüg vnd zuck zů dir vnd mit der linckenn hantt stoß in vorn an dy brüst an sinenn linckenn so müß er vallenn ~
Also prich daß
Itm Wen dir eyner griff vorn an din brůst mit siner linckenn hantt So begriff ym syn lincke
120v
hant mit diner linckenn vnd reyb vmb vnd mit diner rechte hantt nym ym dz gewychtt by dem linckenn elbogenn~
Item oder stoß yn mit dyner rechten hant sinen linckenn elbogenn vbersich vnd wendt yn also von dir ~
Itm wan dir eyner hat gefast din lincke hantt mitt siner rechtenn vnd will mit siner lincken hantt vnden durch griffenn an dinen elbogenn vnd will den verrenckenn oder will siner rechte zu hillff kümenn vnd sich durch dy wenden die weyll er will mit der lincken der rechten zu hilff griffett oder noch dem elnbogenn In dem selben so var ym mit dynen rechte arm oben vber sin lincken in syn rechte sytenn vnd vaß yn by der wuste vnd spring mit dine rechte fuß hynder synen lincken fuß vnd wurff yn usser dem fuß vber dyn rechteß peyn~
Item Grifft dich eyner an oben In die sterck vnd helt dich vast vnd will dich tvinge So far mit dinem rechte arm aussen vber synen lincken arm vorn by syner hantt vnd begriff mit der lincken den rechtenn vnd trück mit beydenn synen henden vast an dyn brüst~
121r
Item Streck er dir die finger an din hantt die du Im an die brust truckest so griff in dye finger mit diner lincken hantt vnd heb vber sich auff dyn lincke siten vnd mit der rechten hant In daß gewiechtt by dem elnbogenn~
Itm Helt er aber die hant zu an der brust So spring mit dine rechte füß hinder synen lincken vnd griff mit dinem lincken in die kneybug syneß lincken fuß vnd heb do mit auff vnd mit der rechte hant stoß In oben von dir so vellett er~
Aber ein gůt Ringenn
Item helt dich eyner loß im den arm wan du mit ym ringen willtt So griff mit diner lincke hantt oben vber syn rechte vnd begriff syn linck hat by den fingern oder funst vnd heb uff din lincke sytenn vnd mit der rechten nym ym daß gewyecht by synem lincken elnbogenn~
Also prich daß
Item Wer dir daß thůtt vnd dir mit der lincke hant noch din fingern grifft vnd will dir mit der rechten dz gewiecht nemen by dem elnbogenn dem var mit dyner rechten hant vnder synenn lincken arm in die wüste vnd
121v
spring mit dinem Rechtenn fuß fur vnd wurff in also~
Item Ein besser bruch wan er dir mit der lincken hantt dyn lincke begriffenn hatt vnd will dir mit dem rechtenn daß gewiechtt nemen by dem linckenn elnbogen so senck dich neder vnd far Im mit dem linckenn elnbogenn in die wüste vnd Spring mit dem lincken fuß hinder synenn Rechten vnd begriff Im syne rechtenn fuß mit diner rechte hant In den kneybüg vnd zuck do mit zu dir vnd mit der linckenn hant stoß In obenn von dir so velt er ~
Item Wen dir eyner begrifft din lincke hant mit siner linckenn vnd nympt dir mit der rechtenn daß gewyecht vnd stossett dir den lincken elnbogen hoch auff So windt dich mit dem haupt dar durch vnd far Im mit dem rechten arm In seyn lincke wüste vnd Spring mit dinem rechten hinder sinen rechtenn vnd würff In vber dyn rechte hyfft~
Aber ein Ringen
Item Wan du dich mit eynem gefasset hast by den armen helt er dich dan loße So schlag
122r
Sin rechte Hant auß mit diner lincken vonn oben nider vnd vaß in do mit vnten durch sein rechte arm vnd begriff In hindenn vnd haltt in vest vnd zuck vnd mit der rechtenn hant begriff In außwendig In sinen rechten kneybüg so wurffstu In auff die lincke siten vnd dz geth zu beydenn sytenn zů~
Hie hebenn Sich an die lyp Ringenn~
Item Wen du dich mit eyne gefasset hast daß du eyn hant vnder dem arm hast vnd die ander obenn vnd er auch also vnd daß eyner den andern zu ym ruckt so magstu In mit der hant die du vnden hast hintten begriffem vnd vast halten vnd ym werffenn mit dem ringenn also vest / alß vor geschrebenn stott ~
Item Wen du dich mit eyne gefasset hast by den armen also vor geschreben stott vnd vngeuer ist stark vnd truck vast zu Im so setz ym den elnbogenn an die kellenn vnd druck In do mit vast dz du mitt der hant die du obenn hast so můß er dich laßenn ~
122v
Item Ob dich eyner hat gefassett vnder dinem arm vnd ruck dich vast zu Im mit sterck vnd thutt dir we so brich also von Im griff In mit beydenn dümenn in die augen oder vnder synn kynnbacken oder mit beyden dümenn in syn kelen so muß er dich loßenn hastu aber dich mit eynem gefassett alß vor geschreben stott So far ym mit dyne arm den du obenn hast vnder den kynbackenn an den halß vnd stoß in vast von dir vnd mit der hant die du vnden hast begriff Im dz beyn in der kneybug vnd zuck do mit zu dir so wurtt er geworffenn ~
Item Ob dir eyner daß brechent wolt vnd wolt dir dz gewiecht nemen by dem elnbogen So senck den selbenn elnbogenn vntersich vnd truck Im den in syn siten vnd mit der vndern hantt begriff Im ein beyn in der kneypůg vnd wurff In ~
Item Hastu dich mit eynen gefassett also vor geschriben stott helt er dich dan loß vnd truck dich nit fast So wechsell dy hant die du unten hast Im auff die andern syten außwendig In seyn knyepug vnd hob do mit auff vnd mit der hant die du obenn hast far yn oben fur din halß vnd stoß yn do mit oben von dir so felltt er ~
123r
Item hastu aber dich mit eynem gefasset alß vor geschribenn stot so far mit dem arm den du vnte hast von vnde auff vßwendig oben vber syn arm den er oben hatt vnd küm mit der andern hantt der hant zu hilff vnd truck fast nyder vnd wend dich von ym dz ist fast güt~
Item Ob dir eyner mit der hant die er oben hat hynden vmb den halß will griffen vnd dich do mit will vmb winden So prich eß mit dem vor geschribenn stett vber fallen~
Ein bruch
Item Wan dich eyner gefasset hat In den arm Vnd du yn wider vnd lecherlicher den lincken fuß vor gesetz hat vnd ist er also gescheide daß er mit synem rechten fuß schrit vßwendig hinder din lincken vnd wil dich mit beyde armen den vber rucken so ruck dinen lincken fuß ferßlichen hinder dich vff zu rück vnd faß In do mit synem rechten fuß vnd stoß In oben vor die prust so fellet er ~
Item Ob dich eyner ver hinter begrifft vber din achsell so far vber mit dinem arm in die püg syneß elnbogen an der syten do der fuß vor stot vnd mit der andern hilff zu dir trucken vff die syten uß wendig vnd halt Im den arm mit
123v
der einen hant vnd mit der andern hant griff Im In die triselen vnd mit dem fuß Im In die knyepug seyneß vff gesetzten fusseß zu dir gespar mit den versen~
Item Slahe auß mit diner rechten hant sein lincke hant vnd begriff Im die finger siner rechten hant vnd mit der lincken seynen rechte arm vbersich geschlagen fornen gefast vnd zu rück geworffen vber din linckeß peyn
Item Slahe auß mit diner rechten hant syn lincke vnd var Im mit der hant zwischen die peyn vorn durch vnd vaß In hinden by der juppen oder auff den elnbogenn vnd heb In auff vnd stoß in oben von dir mit der lincken hantt So felt er hinder sich vff den kopff~
Iteninn Dast machstu auch thun van dich eyner hat obenn gefasset vnd daß du din beyde arm vnten hast So griff mit der eynen hant vnte durch zwuschen synen peydenn mit der andern hant stoß oben hyn weck~
Item Wen dir eyner mit siner rechte hant zwuschen dynen beyden durch vertt vnd fast dich hinde by der Joppen So pug dich mit dem gege Im vnd var von außen vnten durch synen rechten arm
124r
mit dinen beyden henden armen vnd heb do mit vber sich so mag er dich nit gewerffenn~
Item Ob dich eyner bey eyner hant begriff vnd wolt dich vber sich mit seyne beyde henden vnd hat dich gefast by der lincken hant von oben durch vber sin lincke arme In syn rechte site vnd vaß In In der wüste mit der rechte hant vnd mit der lincken wol vmb ym In ein knyepug~
Item Vast dich eyner vorn by der brust mit beyden hende So far oben vber mit der rechte vber sin lincke vnd Zwing ym die vnd mit der lincken hant an sin rechten elnbogen vnd schrenck mit dem lincken fuß~
Wider die schrencken In armen eyn bruch~
Item Wan dir eyner schrencken will mit der rechten hant So schrenck Im wider mit der lincke
Item Schlag auß mit beyde hende vnd val Im mit beyden hende In die knyepug vn zuck zu dir vnd stoß In mit dem haupt vorn oben in die prust vnd wurff In zu ruckn
Item Vaß In oben by dem halß vnter den vchßen vnd leg dich vast oben vff In vnd tritt woll zu ruck mit den füsßen daß er dir keyne begriffen mag so trückest In zu der erdenn~
124v
Item Ob er den rechten fuß setzett So zuck yn mit der lincken hant by syner rechte vnd schlag In an den enckell sineß rechten fuß mit dynem lincken fuß vnd truck In nider
Item oder val Im mit der rechten hant in die kellenn vnd truck yn aber zu ruck~
Item hept dich eyner loße by den armen So griff mit diner lincken hant noch syner rechtenn vnd begriff Im die finger vnd halt in fast vnd schla auff mit dem rechte vnd far Im durch vnter syne rechtenn arm vn faß in In die wüste vnd mit der lincken in ein knyepug~
Item Vasset dich eyner hinden by der gurtell so senck dich nider vnd wen er dich erhebett so dre dich vmb vnter Im vnd wurff In vber rück~
Item gee mit der rechten hant durch vnd schlag In oberthalb in der hüff In der weich vnd far mit der linckenn hant oben vber syn rechte achsell vnd schlag dan din rechte hant Im glenck vnd halt die veste vnd hebe Im syn linckeß knye vnd wurff yn fur dich
125r
Item Begrieff Im Sin rechte hant mit den beyde henden vnd zuck yn auff die rechte syten vn schritt mit dine rechte fuß hinder siner rechten vnd far im mit dem rechte arm In syn lincke siten vnd wurff yn vber syn rechte huff~
Item Wan dir eyner mit synen beyden armen wil faren vnder din bede arm So far von obenn nider mit dinen beyden armen aussen vnderr syn elnbogen vnd heb mit sterck vbersich vnd pruch im die arm~
Itm auch machstu Im vallen in die kellen vnd in zu ruck truckenn
Item Wan du vnten bist mit den armen So magstu In obenn vassen by der kellenn oder by dem kinbacken vnd Im den halß wol vber ruck brechen aber du müst wol mit den armen durch syn arm varenn
Ein anderß
Item Bistu mit dem lincken arm vnten so vall Im mit der rechten In die kellen vnd schritt mit dinem lincken fuß hinder sinen rechten vnd truck In dar vber by dem halß~
Item wurff In ausß dem fuß zü beydenn sytenn
125v
Item Wan du eine mit beyden arme gevare bist dur sin arm vnd ist er also gering also du bist oder geringe So faß in in der mitten vnd schluß din hende veste zu samen auff siner rechten vnd heb In auff vnd dree dich vmb auff din lincke siten vnd wan du dich einß vmb gedrehett hast So stoß In nyder vff die knye vnd prich im den rücke stee zu dir~
Item Also prich dz Ein bruch
Wan dich eyner zu Im truck So setz Im den elnboge in die kelle oder auff die brust vnd truck In von dir vnd dz din lincker fuß zu rück stee
Aber ein ringen
Item wan dir eyner mit dem haupt durch den arme varen will vnd wil dich vber seyn ruck werffen so fach In mitt dem selbigenn arme by dem halß vnd truck In vast zu dir vnd leg dich mit der brust oben vff In Und svere dich nyder~
Item Ob dich eyner hinden begriffett wan du Im den rucken zu gewantt vnd hat dich gefasset In dyn arm vnd obenn vß syne arm So bůck dich behendeglichen fur dich vnd wurff In vber dz hauppt oder vale In neyde by eyne hant by by eynem peyn~
126r
Aber ein Ringen
Item hat er aber dich h hinde gefassett Vnd hat syne arm vnten vnd hatt er die hend offenn So begriff yn by eynem finger So muß er dich laßenn genn~
Item Ob dich eyner vornen by dem koller vassett mit eyner hantt vnd helt die vast So wend dich vnten durch sin arm mit dem haupt So loest er dich oder machstu Im den arm begriffen daß ist auch güt~
Item vasset dich eyner hinden by dem goller So wende dich gegenn Im mit dem haupt vnd durch sin arm So wurstu ledig~
Itm Ob dich eyner mit beydenn henden vassett vor der brust So stoß Im den rechte elnbogenn vff vnd dree dich durch vnd vast In In der wüste~
Aber ein Ringen
Item hastu eyne gefassett by den armen vnd er dich wider vnd er hat dir begriffen din lincke hant mit siner lincken vnd wil dir mit syner rechtenn hant daß gewyecht nemen by dem linckenn elnbogenn stoßt er dir den
126v
elnbogen hoch vff So wind din haupt durch den linckenn arm vnd var Im mit diner rechte hant vnder sin lincken arm in die wueste vnd spring mit dinem rechten fuß hinderr sinen rechten fuß vnd wurff In vber deyn rechte hüfft~
Ein anderß
Item Wan du din haupt durch deyn linckenn arme gewendest So begriff Im eyn peyn mit der rechte hant vnd ruck In noch dir~
Item Wan du eyne gefasset hast mit diner lincken hant In der massen sinß rechten armeß vnd truck In do mit vnd ruck vngern wan er dir vber fellett mit dem rechte arm von aussen vber din lincke hant vnd truck dir din hant vast an sin brust So far Im mit dem selbenn elnboge in sin rechte syten Vnd senck dich nyder vnd spring mit dyne lincke fuß hinder sinen rechte fuß vnd griff mit der rechte hant seyn knyepůg und würff In von dir~
Finiß
127r-128v
[puste]